Δευτέρα 14 Αυγούστου 2017, 24:00 στην ΕΡΤ2
Λουόμενοι, 2008, Ελλάδα, 46΄
Σκηνοθεσία: Εύα Στεφανή
Ο τίτλος της ταινίας της Εύας Στεφανή, Λουόμενοι, υποδηλώνει μια ζωγραφική παράδοση η οποία εμφανίζεται κυρίως τον 19ο αιώνα, παράλληλα με την ανάπτυξη του ελεύθερου χρόνου, το κίνημα του γυμνισμού και τη φυσιολατρία – οι Λουόμενοι του Degas ή του Cézanne αποτελούν τρανά δείγματα αυτής της τάσης.
Εδώ, αν και το μέσο είναι πλέον ο κινηματογράφος, η Στεφανή καταγράφει την πρακτική της λουτροθεραπείας στις ιαματικές πηγές της Αιδηψού, των Φιλίππων και της Ικαρίας. Οι λουόμενοι είναι υπερήλικες, αλλά συμπεριφέρονται σαν έφηβοι. Κατά τις καλοκαιρινές τους διακοπές ξεχνούν τη ζωή του χειμώνα με τους σαφείς κοινωνικούς της ρόλους. Βουτούν στα νερά των μεταλλικών πηγών και τραγουδούν διαρκώς – κατά βάθος όμως φοβούνται τον θάνατο και δεν ξέρουν αν θα ιδωθούν ξανά το επόμενο καλοκαίρι.
Η Εύα Στεφανή δεν αφήνει την ταινία να λειτουργήσει σαν «καθρέφτης της πραγματικότητας», παρακολουθώντας απλώς τους λουόμενους μέσω του «κινηματογράφου της παρατήρησης», όπως λέει η ίδια. Αντίθετα, με τις αισθητικές επιλογές της σπάει τα όρια του ντοκιμαντέρ. Αφενός, η ταινία αποτυπώνει έναν ιστορικό χρόνο: το 2008, ενώ στον ορίζοντα διαφαίνεται η κρίση. Αφετέρου, αφήνει να ξεδιπλωθεί ένα μεγάλο βάθος χρόνου, καθώς οι πρωταγωνιστές μοιάζουν να επαναλαμβάνουν τελετουργικά το ίδιο καλοκαίρι τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Έτσι, το ιστορικό διαπλέκεται με την άχρονη φύση της επανάληψης.
Ίσως γι’ αυτό οι Λουόμενοι –που δεν βουτούν απλώς στη λάσπη, αλλά μοιάζουν φτιαγμένοι οι ίδιοι από γαιώδη πηλό– είναι σαν να γίνονται αλληγορία του ίδιου του φαινομένου της ζωής.
—Μαρία Οικονόμου, Ερευνητική Συνεργάτις και Λέκτορας στις Νεοελληνικές Σπουδές και τη Συγκριτική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης