Ένα γράμμα από την ομάδα της documenta 14, στον απόηχο των επιθέσεων στη Βηρυτό και στο Παρίσι, στις 12 και 13 Νοεμβρίου 2015

Φτάσαμε στη Βηρυτό το πρωί της προηγούμενης Πέμπτης, 12 Νοεμβρίου. Το ίδιο βράδυ, δύο τυφλές βομβιστικές επιθέσεις στα νότια προάστια της πόλης άφησαν πίσω τους 43 νεκρούς και πάνω από 239 τραυματίες. Την επόμενη μέρα, Παρασκευή 13 Νοεμβρίου, μια σειρά από συντονισμένες επιθέσεις σε έξι διαφορετικές τοποθεσίες στο κέντρο του Παρισιού συντάραξαν τη γαλλική πρωτεύουσα. Τη στιγμή που συντάσσεται αυτό το κείμενο στις 15 Νοεμβρίου, έχει επιβεβαιωθεί ο θάνατος τουλάχιστον 129 ανθρώπων, ενώ οι τραυματίες ξεπερνούν τους 352, εκατό περίπου εκ των οποίων βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση.

Στη Βηρυτό βρεθήκαμε για να παραστούμε στις εκδηλώσεις του Home Works 7 –του Φόρουμ για τις Πολιτισμικές Πρακτικές που διεξάγεται στο Ashkal Alwan, της Λιβανέζικης Ένωσης Πλαστικών Τεχνών, η οποία λειτουργεί από το 1993– και να παρακολουθήσουμε μια σειρά εκθέσεων, δημόσιων προγραμμάτων και ποικίλων άλλων παράπλευρων δράσεων, με τη συμμετοχή πολλών εξαιρετικών καλλιτεχνών και στοχαστών από την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής αλλά και έξω απ’ αυτή.

Αντιμέτωποι με μια φρίκη που μοιάζει ανείπωτη –αντιμέτωποι με τον ίδιο το θάνατο– συνειδητοποιήσαμε, καθώς ακούγαμε τις ομιλίες και βλέπαμε τα πάσης φύσεως εικαστικά εγχειρήματα στο Ashkal Alwan, πόσο σημαντικό είναι να μη μείνουμε σιωπηλοί. Νιώσαμε έντονη την επιθυμία να ακουστούν με κάποιον τρόπο και στην documenta 14, δύο χρόνια σχεδόν πριν από το επίσημο άνοιγμα της έκθεσης στην Αθήνα και στο Κάσελ, οι φωνές που ακούσαμε στις εκδηλώσεις του Home Works 7. Σ’ αυτή την ιστοσελίδα, θα δημοσιευτούν δηλώσεις, σημειώσεις και αποσπάσματα από τις συναντήσεις που είχαμε στη Βηρυτό, αλλά και στο Αλγέρι και αλλού, αφού πολλά από τα μέλη της ομάδας μας βρίσκονταν σε διαφορετικά μέρη του πλανήτη την ώρα που η πραγματικότητα γύρω μας άλλαζε δραματικά τις τελευταίες μέρες.

Αυτή η ανακοίνωση είναι μια πρόσκληση να ακούσουμε φωνές σαν αυτή που ακολουθεί – την πρώτη ανάμεσα σε πολλές άλλες.


Παιδιά της Εποχής Μας

Είμαστε παιδιά της εποχής μας,
μιας εποχής πολιτικής.

Όλη τη μέρα, κι όλη τη νύχτα,
όλα τα θέματα – τα δικά σου, τα δικά μας, τα δικά τους
είναι πολιτικά θέματα.

Είτε σ’ αρέσει είτε όχι,
τα γονίδιά σου έχουν πολιτικό παρελθόν,
το δέρμα σου, πολιτικό καλούπι,
τα μάτια σου, πολιτικό βλέμμα.

Οτιδήποτε λες, έχει αντήχηση,
οτιδήποτε δε λες, μιλά από μόνο του.
Έτσι ή αλλιώς, μιλάς πολιτικά.

Ακόμα κι αν μιλάς στα δέντρα,
κάνεις πολιτικά βήματα
σε πολιτικό έδαφος.

Τα απολιτικά ποιήματα είναι κι αυτά πολιτικά,
και πάνω από μας λάμπει το φεγγάρι
μ’ ένα φως που δεν είναι πια μόνο σεληνιακό.
Να ζει κανείς ή να μη ζει, ιδού η απορία.
Κι αν ακόμα προκαλεί δυσπεψία,
είναι ένα ερώτημα, όπως πάντα, πολιτικό.

Δε χρειάζεται καν να είσαι άνθρωπος
για να αποκτήσεις πολιτικό νόημα.
Υπάρχει ακόμα και στα ακατέργαστα υλικά,
ή στις πρωτεΐνες, ή στο αργό πετρέλαιο,

ή σ΄ ένα συνεδριακό τραπέζι, που για το σχήμα του
μαλώναμε για μήνες.
Θα καθορίσουμε τη ζωή και το θάνατο
σε στρογγυλό τραπέζι ή σε τετράγωνο;

Στο μεταξύ, χάθηκαν άνθρωποι,
πέθαναν ζώα,
κάηκαν σπίτια,
κι ερήμωσαν οι αγροί
όπως και σε καιρούς πανάρχαιους
και λιγότερο πολιτικούς.

Wisława Szymborska
(μετάφραση: Dimitris Politakis)


***



Beyrouth, 15.11.2015

Lettre de l’équipe de la documenta 14, suite aux attaques de Beyrouth (12.11.2015) et de Paris (13.11.2015)

Nous sommes arrivés à Beyrouth le 12 novembre au matin. Ce même jour, deux explosions ont frappé le faubourg Sud de la ville, faisant 43 morts et 239 blessés. Dans la nuit du vendredi 13, une série de six attaques coordonnées dans le centre de Paris, a fait 129 morts recensés et plus de 350 blessés, dont presque une centaine dans un état critique.

Nous étions venus à Beyrouth pour participer à «Home Works 7», un forum sur les pratiques culturelles organisé par Ashkal Alwan, l’Association libanaise pour les Arts plastiques (Lebanese Association for Plastic Arts), fondée en 1993 et regroupant un grand nombre de programmes publics, d’expositions et d’événements parallèles. Cette association rassemble un certain nombre d’artistes et de penseurs éminents venus du Moyen Orient, mais également d’autres régions.

Confrontés à ce qui paraît d’emblée indicible – la mort – nous avons réalisé, au fur et à mesure que nous écoutions les conférences et découvrions les pratiques des différents champs artistiques représentés à Ashkal Alwan, à quel point il était important de ne se murer dans le silence. Nous avons décidé qu’il fallait rendre possible l’écoute de ces nombreuses voix, dans le cadre de la documenta 14, deux ans avant son ouverture prévue à Athènes et à Cassel. Nous publions donc, sur ce site Web, des déclarations, des notes, des fragments et des citations obtenues de celles et ceux que nous rencontrons à Beyrouth, bientôt à Alger et ailleurs, puisque plusieurs membres de notre équipe se trouvent dans différentes parties du monde à l’heure où la réalité à l’échelle de la planète connait de profonds changements.

Cette lettre est une invitation. Voici la première de ces nombreuses voix.


Enfants de notre époque

Nous sommes enfants de notre époque,
et c’est une époque politique.

Toute la journée, tout au long de la nuit,
toutes les affaires – les vôtres, les nôtres, les leurs –
sont des affaires politiques.

Que cela vous plaise ou non,
vos gènes ont un passé politique,
votre peau, un marqueur politique,
vos yeux, une connotation politique.

Tout ce qu’on dit se répercute,
tout ce qu’on ne dit pas parle par soi-même.
D’une façon ou d’une autre, on parle de politique.

Même quand on part dans les bois,
on prend des mesures politiques
pour des raisons politiques.

Les poèmes apolitiques sont aussi politiques,
et au-dessus de nos têtes brille une lune
qui n’est plus véritablement lunaire.
Être ou ne pas être, tel est le problème.
Et même si cela trouble la digestion,
c’est un problème – comme toujours – de politique.

Pour acquérir une signification politique,
on n’a même pas besoin d’être humain.
Le matériau brut fera l’affaire,
ou la protéine biologique, ou le pétrole brut,

ou une table de conférence dont la forme
a été débattue pendant des mois :
devrions-nous trancher de la vie et de la mort
autour d’une table ronde ou à d’une table carrée ?

Pendant ce temps, des gens ont péri,
des animaux sont morts,
des maisons ont brûlé,
et les champs sont devenus des friches,
tout comme dans des temps immémoriaux
et moins politiques…


Wisława Szymborska
(Traduit par Denis-Armand Canal)

Αναρτήθηκε στην κατηγορία Σημειώσεις στις 15.11.2015