Πολύς κόσµος θα έχει µια δυνατή εικόνα της Kettly Noël χωρίς να µπορεί να την κατατάξει κάπου. Το 2014 η καλλιτέχνις υποδύθηκε τον χαρακτήρα της τρελής Ζαµπού στην ταινία Timbuktu του Abderrahmane Sissako. Τη Ζαµπού, τη µάγισσα βουντού-ποιήτρια. Η Ζαµπού, µε το βαµµένο πρόσωπο, χωρίς µαντίλα στο κεφάλι, συνέχιζε να περιδιαβάζει στην έρηµη πόλη που έχει πέσει στα χέρια των τζιχαντιστών. Μπορεί κανείς να διακρίνει την Kettly Noël µέσα στη Ζαµπού; Πολυτελή ρούχα φτιαγµένα από τρία ξεφτισµένα κοµµάτια ύφασµα. Μάτια γυρισµένα προς τα πάνω, σε µια αινιγµατική εσωτερικότητα. Διεισδυτικό βλέµµα εστιασµένο στην ετερότητα. Μικροσκοπικό σώµα, αιωρούµενο, ιερατικό, ικανό να αποκρούσει στο πέρασµά του ένα φορτηγάκι γεµάτο µε οπλισµένους άντρες. Ζαµπού: η απερισκεψία µιας τρελής γυναίκας-καλλιτέχνιδας, πιο ισχυρή από όλη την παραφροσύνη των αντρών.
Η Kettly Noël, ηθοποιός µπροστά στην κάµερα του Sissako, είναι πιο γνωστή ως χορογράφος και χορεύτρια σύγχρονου χορού. Ο χορός την κέρδισε από νεαρή ηλικία, στο Πορτ-ο-Πρενς της Αϊτής, όπου γεννήθηκε το 1968. Στην κίνηση της Kettly Noël οι επισκέπτες της documenta 14 θα νιώσουν να κατευθύνονται προς το µέρος τους τα ζόµπι από την κουλτούρα της µαύρης µαγείας, καθώς επίσης και µη φολκλορικές µορφές που ευθύνονται για τη σηµερινή, πραγµατική, παγκοσµιοποιηµένη βία.
Αφού ασχολήθηκε µε τον αµερικανικό και έπειτα µε τον γαλλικό µοντερνισµό (µιας και πέρασε αρκετά χρόνια στο Παρίσι), η Kettly Noël επέλεξε την Αφρική. Στα µέσα της δεκαετίας του ’90 αναζήτησε τους συνεργάτες της στον χορό στο Βερολίνο και ύστερα στο Μπαµάκο. Έπρεπε να τους εκπαιδεύσει. Νεαροί. Όσο πιο κοντά γινόταν στον δρόµο. Έπρεπε να µεταδώσει µια σύγχρονη οπτική στην τέχνη της. Να την εξερευνήσει περισσότερο και ακόµη πιο πολύ. Πολύ πέρα από τις λέξεις, χωρίς να επιδιώκει κάποιο ύφος ή φόρµα.
Οι δηµιουργίες της Kettly Noël διαµορφώνονται µέσα από την επαφή µε την πικρή πραγµατικότητα. Η χορογραφία για δύο άτοµα µε τίτλο Tichelbé (2002) την έκανε να ξεχωρίσει από τη χορογραφική ανανέωση που τότε ήταν σε εξέλιξη στην Αφρική. Η ένταση µιας αδιάλλακτης βαναυσότητας ανάµεσα σε άντρα και γυναίκα. Μια φλόγωση στο σώµα ανάλωνε την καλλιτέχνιδα. Τα χορευτικά Errance (Περιπλάνηση, 2004) και Je m’appelle Fanta Kaba (Τ’ όνοµά µου είναι Fanta Kaba, 2010) αψήφησαν την απαγόρευση για τη γυναικεία και την πολιτική αναπαράσταση της επιθυµίας, της σεξουαλικότητας και της πορνείας.
Το πιο πρόσφατο έργο της Kettly Noël είναι το Je ne suis plus une femme noire (Δεν είµαι πια µαύρη γυναίκα, 2015). Πρόκειται για ένα παράδοξο. Η Noël, µολονότι είναι πεπεισµένη ότι η Αφρική πρέπει να προσέχει τι θέλει να πει στον κόσµο, αλλά και παθιασµένη µε την ιδέα ότι ο χορός ενέχει µεγάλη δύναµη, απεικονίζει ένα µέλλον που καταστρατηγεί κάθε όριο εθνικής ταυτότητας, γεγονός που για τον θεατή σηµαίνει ότι έχει την ευθύνη να υπερβεί τα στερεότυπα όταν πρόκειται για τον χορό σε δράση και για τη θέση της Αφρικής στον κόσµο.
Gérard Mayen