Ο Hans Eijkelboom εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα βγαίνει στους εµπορικούς δρόµους αµέτρητων πόλεων ανά την υφήλιο (στο Άµστερνταµ, στη Νέα Υόρκη, στο Παρίσι, στη Σανγκάη – και τώρα στην Αθήνα και στο Κάσελ) για να καταγράψει µε τον φωτογραφικό του φακό τη φρενήρη ενδυµατολογική ποικιλοµορφία, ένα τόσο χαρακτηριστικό γνώρισµα του παγκόσµιου καπιταλισµού· µια πληθώρα από οπτικές («επιφανειακές») διαφορές που, όταν κανείς τις θωρεί από την προοπτική ενός καλλιτέχνη που ενδιαφέρεται να διακρίνει µοτίβα, δηλαδή την επανάληψη, µοιραία αυτό έχει ως αποτέλεσµα ένα τεκµήριο απαθανάτισης της οµοιότητας.
Αρκετά φωτογραφικά έργα του Eijkelboom από τα µέσα της δεκαετίας του ’70, όπως αυτό που φέρει τον εύστοχο τίτλο Identiteiten (Ταυτότητες, 1973), προοιωνίζονται δύο καθοριστικά γνωρίσµατα της φωτογραφίας του δρόµου για την οποία φηµίζεται περισσότερο και που τον απασχολούν από τις αρχές της δεκαετίας του ’90: αφενός την προτίµησή του να εργάζεται δηµιουργώντας σειρές έργων (που είναι ζήτηµα φόρµας) και αφετέρου µια σχεδόν αποκλειστική εστίαση στον ενδυµατολογικό κώδικα (που είναι ζήτηµα περιεχοµένου).
Ο Eijkelboom, γεννηµένος στο Άρνεµ το 1949, ανήκει σε µια γενιά Ολλανδών καλλιτεχνών που διαδραµάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εδραίωση της εννοιολογικής φωτογραφίας στην ηπειρωτική Ευρώπη. Η αρχική του ενασχόληση µε τη φωτογραφία παρουσίασε µια ισχυρή ροπή προς την περφόρµανς και σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα αφορούσε κάποιο είδος αυτοπροσωπογραφίας – «η παρουσίαση του εαυτού στην καθηµερινή ζωή», όπως εύστοχα έγραψε ο Erving Goffman. Είναι προφανές ότι αυτά τα έργα δέχτηκαν επιρροές από την ανθούσα ολλανδική περφόρµανς αρτ της δεκαετίας του ’70, ενώ την ίδια στιγµή άπτονται και της συζήτησης περί της πολιτικής ταυτοτήτων που ξεκίνησε µετά τη δεκαετία του ’60 –το φωτογραφικό τρίπτυχο De Drie Communisten (Οι τρεις κοµµουνιστές, 1976), που παρουσιάζει τον φωτογράφο ντυµένο σαν µαρξιστή, λενινιστή και µαοϊστή αντίστοιχα, είναι απολύτως εύγλωττο ως προς αυτό– παρότι αποπνέουν ένα φλεγµατικό χιούµορ, το οποίο πολύ συχνά λείπει από µεταγενέστερες καλλιτεχνικές πρακτικές µε θέµα την ταυτότητα. (Η κωµωδία, στο διαρκώς εν εξελίξει έργο του φωτογράφου, είναι συνάρτηση της ψευδαίσθησης ότι το ένδυµα δεν µπορεί ποτέ να εγγυηθεί την πραγµατική διάκριση.)
Μολονότι στη δουλειά του Eijkelboom διακρίνεται ένα στοιχείο αποστασιοποίησης που ενδεχοµένως της προσδίδει µια ανθρωπολογική και εξωτική θεώρηση (µε απόηχο από το βιβλίο τού Desmond Morris Ανθρώπινος ζωολογικός κήπος), ο καλλιτέχνης είναι από τη φύση του βαθιά ουµανιστής και δεν αποτελεί σύµπτωση το γεγονός ότι η δουλειά του συχνά έχει συγκριθεί µε εκείνη του σπουδαίου χρονικογράφου του 20ού αιώνα August Sander – το έργο του οποίου αποτέλεσε εσχάτως αντικείµενο έρευνας, και δικαίως, στο Αρχείο August Sander στην Κολονία. Ως εκ τούτου, µπαίνει κανείς στον πειρασµό να χαρακτηρίσει τα υποκείµενα του Eijkelboom πολύ απλά «ανθρώπους του 21ου αιώνα», αν και παρουσιάζονται µε τη λογική της ψυχρής αλληλουχίας πολλών καρέ που θυµίζουν το έργο των Bernd και Hilla Becher καθώς και άλλων καινοτόµων της εννοιολογικής στροφής της φωτογραφίας: µια πράξη εξισορρόπησης υποκειµένου-αντικειµένου.
Dieter Roelstraete