Δευτέρα 29 Μαΐου 2017, 24:00 στην ΕΡΤ2
Ának Araw (Λευκό Aγόρι), 2013, Φιλιππίνες/ΗΠΑ, 70′
Σκηνοθεσία: Gym Lumbera
Το Ának Araw του Gym Lumbera αρχίζει με λέξεις στην οθόνη: μια αλληλουχία βασικών αγγλικών ουσιαστικών μαζί με τις αντίστοιχες εικονογραφήσεις, που ακολουθούνται από ζωντανές αναπαραστάσεις με υποτίτλους στη γλώσσα ταγκάλογκ. Λέξεις, αλλά όχι διάλογοι.
Παρότι το σκηνοθετικό εύρημα δεν αποκαλύπτεται πλήρως, η ταινία ακολουθεί έναν Φιλιππινέζο αλμπίνο που, πιστεύοντας ότι έχει αμερικανική καταγωγή, μαθαίνει μόνος του αγγλικά από ένα λεξικό. Όπως και άλλοι Φιλιππινέζοι κινηματογραφιστές της γενιάς του, ο Lumbera ενδιαφέρεται κυρίως για το μεταποικιακό φαντασιακό. Η ταινία, που χρονικά είναι τοποθετημένη στη δεκαετία του 1950, συνδέει νέο πρωτότυπο υλικό με αρχειακά αποσπάσματα με όλες τους τις αποχρώσεις και γρατζουνιές. Το αποτέλεσμα αναπαράγει μια ψυχική κατάσταση με επάλληλα ζεύγη: εξοχή και πόλη, άνθρωπος και ζώο, άποικοι και κατακτημένοι, ντοκιμαντέρ και μυθοπλασία, ζωή και θάνατος.
Το Ának Araw, ως εκπληκτική πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του σκηνοθέτη, είναι ένα πρωτοποριακό έργο κινηματογραφικής μετάφρασης που απομονώνει και οικειοποιείται κομμάτια της ιστορίας για δική του χρήση. Παραπέμπει στις παλιές, βωβές εθνογραφικές ταινίες του Robert Flaherty, στον αμερικανικό πειραματικό κινηματογράφο του Hollis Frampton, στην (ανα-)σύσταση ενός κινηματογραφικού παρελθόντος που ποτέ δεν υπήρξε από Φιλιππινέζους κινηματογραφιστές όπως ο Raya Martin και στο ευρωπαϊκό σινεμά τέχνης που εκπροσωπεί ο Béla Tarr. Και ως εδώ μιλάμε μόνο για το πρώτο δεκάλεπτο: η ορχήστρα χάλκινων πνευστών jungle boogie και η θρυλική ερμηνεία του κλασικού φιλιππινέζικου τραγουδιού «Dahil Sa’yo» από τον Nat King Cole έρχονται αργότερα. Ο Lumbera, διαρκώς μετονομάζοντας και μεταλλάσσοντας, κινείται με άνεση μεταξύ χώρων καθώς σκιαγραφεί ένα πορτρέτο ανθρώπων που αδυνατούν να αυτοπροσδιοριστούν μέσω της γλώσσας. Η συγκινητική μαγεία Ának Araw συνοψίζεται από την παράθεση στην οθόνη δύο ακόμη γειτονικών λέξεων της γλώσσας ταγκάλογκ: pagaginip («όνειρο») και panahón («χρόνος»).
—Mark Peranson, συγγραφέας, επιμελητής και σκηνοθέτης